Bariera antywirusowa, Bariery szklane

Bąblowica jest zoonozą (chorobą, która przenosi się ze zwierząt na ludzi), powodowaną przez larwy tasiemca Echinococcus granulosus lub Echinococcus multilocularis. Jaja tasiemca uwalnianie są z kałem zakażonych psów i lisów i mogą dostać się do organizmu człowieka zarówno przez bliski kontakt z tymi zwierzętami, przeniesienie jaj do ust za pomocą brudnych rąk, jak i spożycie skażonej jajami żywności lub wody. Cysty najczęściej umiejscawiają się w wątrobie, ale również mogą występować w płucach, nerkach, śledzionie, ośrodkowym układzie nerwowym, kościach, oku i mogą tam przebywać nawet kilka lat po zjedzeniu jaj pasożyta.

Objawy choroby

Związane są głównie z powiększaniem się cyst, uciskiem na otaczające tkanki i narządy i zależą od miejsca ich lokalizacji (np. cysty w płucach doprowadzają do zmian przypominających nowotwór, a nieleczone doprowadzają do śmierci).

Drogi zakażenia

Nie przestrzeganie zasad higieny, bliski kontakt z zakażonymi zwierzętami i spożywanie niedogotowanej, niemytej, skażonej jajami tasiemca żywności (np. warzyw, owoców leśnych) stanowią czynniki ryzyka zakażenia. Osoby, które mają bezpośredni kontakt z lisami i ich kałem powinny używać środków ochrony osobistej (przede wszystkim rękawic ochronnych) oraz przestrzegać podstawowych zasad higieny, w tym nie jeść owoców i warzyw bez ich uprzedniego dokładnego umycia, a także pamiętać o każdorazowym myciu rąk przed przygotowaniem lub spożywaniem posiłków.

Leczenie

Polega na chirurgicznym usunięciu cyst i zastosowaniu odpowiednich leków. Więcej informacji nt. bąblowicy znajdziesz w materiale: „Bąblowiec wielojamowy – niebezpieczny dla człowieka pasożyt lisów” opracowanym w Pracowni Parazytoz Zwierząt Domowych Instytutu Parazytologii Polskiej Akademii Nauk.

Rotawirusy są najczęstszą przyczyną występowania u dzieci niebakteryjnych biegunek zakaźnych, chorować mogą również osoby dorosłe.

Jak dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną na skutek bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną lub jej wydalinami – głównie poprzez zanieczyszczone kałem ręce, powierzchnie czy przedmioty codziennego użytku, czemu sprzyja nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny. Możliwe jest również zakażenie przez zanieczyszczoną żywność lub wodę. Ze względu na dużą zakaźność rotawirusy są również częstą przyczyną zakażeń w dziecięcych oddziałach szpitalnych.

Dla kogo rotawirusy są najbardziej niebezpieczne?

Najbardziej zagrażają niemowlętom oraz dzieciom do 5 roku, a także osobom starszym po 65 roku życia.

Ryzyko zakażenia rotawirusami można zmniejszyć poprzez:

• bezwzględne przestrzeganie zasad higieny osobistej i otoczenia,
• szczepienie ochronne przeciwko rotawirusom (zalecane w Programie Szczepień Ochronnych dla dzieci w wieku od 6 do 24 tygodnia życia – decyzję o szczepieniu należy każdorazowo skonsultować z lekarzem – szczepionka jest dostępna wyłącznie na receptę lekarską),
• przestrzeganie podstawowych zasad higieny przyrządzania posiłków,
• mycie i dezynfekcję powierzchni, z którymi stykała się chora osoba.

Przebieg choroby

Zachorowanie można przebyć wielokrotnie, ponieważ pierwotna infekcje daje jedynie częściowa odporność, która jednak w przypadku powtórnego zakażenia powoduje bezobjawowy lub lekki przebieg choroby. Szacuje się, że około 70% dzieci do 5 roku życia ma przeciwciała przeciwko tym wirusom co świadczy o przebyciu zakażenia. Najpoważniejsze znaczenie kliniczne mają infekcje wirusami grupy A, które są przyczyną ostrych biegunek u dzieci młodszych. Okres od momentu zakażenia do chwili wystąpienia objawów choroby jest krótki – wynosi zazwyczaj od kilku do 24 godzin. Choroba trwa zwykle od 4 do 10 dni, sporadycznie może się przedłużać do kilku tygodni. Szczególnie niebezpieczne są biegunki małych dzieci.

Objawy

Ze strony układu pokarmowego – biegunka i wymioty, które szybko powodują utratę płynów i elektrolitów w organizmie i w efekcie doprowadzają do zaburzeń metabolicznych.

Zachorowania mogą mieć zróżnicowany przebieg, od łagodnego po ciężki. W przypadku zachorowań o przebiegu średnio nasilonym i ciężkim obserwujemy objawy:

• wodnista biegunka z obecnością śluzu,
• gorączka (do 38,5ºC),
• wymioty,
• cechy odwodnienia organizmu – uczucie suchości w jamie ustnej, suchy język i błony śluzowe, uczucie pragnienia, utrata elastyczności skóry.

Jak się je leczy?

Leczenia zakażeń rotawirusowych ma charakter wyłącznie objawowy, brak jest leczenia przyczynowego. Przy łagodnym klinicznym przebiegu zachorowania zazwyczaj wystarczy doustne uzupełnianie płynów. Ważne jest przestrzeganie diety np. w postaci kleików z kaszy lub ryżu. Małe dzieci oraz osoby z upośledzoną odpornością wymagają na ogół hospitalizacji i dożylnego podawania płynów i elektrolitów. U dorosłych przebieg jest często bezobjawowy.

Kiedy jest najwięcej zachorowań?

Epidemiologię zakażeń wywoływanych przez rotawirusy charakteryzuje sezonowość. Zachorowania występują znacznie częściej w miesiącach jesiennych, zimowych i wczesnowiosennych. Brak jest obecnie jednoznacznego wyjaśnienia dla tak dużej zmienności w występowaniu liczby zachorowań na przestrzeni czasu. Być może odgrywają w tym rolę czynniki związane z nosicielstwem i replikacja wirusa u człowieka lub warunki klimatyczno-środowiskowe.

Błonica jest ostro i ciężko przebiegającą chorobą zakaźną wywołaną przez bakterie maczugowce błonicy (Corynebacterium diphteriae). Okres wylęgania choroby trwa najczęściej 2-5 dni.

Objawy

Objawy towarzyszące chorobie są zależne od produkowanej przez te bakterie toksyny, która wywołuje zmiany w sercu, układzie nerwowym oraz układzie oddechowym (zmiany martwicze w gardle, krtani, nosie, na migdałkach podniebiennych). Podstawową postacią jest błonica górnych dróg oddechowych – gardła i krtani.

Choroba rozpoczyna się gorączką, bólem gardła, trudnościami w połykaniu oraz powiększeniem węzłów chłonnych i powstawaniem silnie przylegających, szarych, półprzezroczystych lub czarnych zmian martwiczych na migdałkach i błonie śluzowej gardła. Zmiany martwicze przy próbie oderwania krwawią.

Obszar objęty zakażeniem może obejmować także krtań i tchawicę (tzw. krup). Toksyna błonicza może powodować zaburzenia pracy serca (np. blok serca), późnymi objawami działania toksyny na układ nerwowy są objawy porażenne np. podniebienia czy mięśni gałkoruchowych.

Zgony w przebiegu błonicy są powodowane głównie niewydolnością oddechową lub krążenia.

Drogi zakażenia

Zawsze człowiek chory lub zdrowy nosiciel, rzadko zwierzę. Ponieważ maczugowce błonicy znajdują się w wydzielinie błon śluzowych oraz na skórze (np. na rękach po kichaniu) choroba szerzy się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym, nosicielem, ozdrowieńcem jak również pośrednio przez kontakt z zanieczyszczonymi przez te osoby przedmiotami.

Nietoksyczne szczepy maczugowców błonicy powodują jedynie zmiany miejscowe dotyczące uszkodzonej skóry czy błon śluzowych narządów płciowych (np. błonica skóry, błonica pępka, błonica narządów płciowych).

Jedynym skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed zachorowaniem na błonicę jest podanie szczepionki przeciwko tej chorobie.

W Polsce obowiązkiem szczepień przeciwko błonicy objęte są dzieci i młodzież w wieku 1-19 r.ż.

Osoby dorosłe podróżujące do krajów występowania błonicy powinny rozważyć uzupełnienie szczepień przed wyjazdem za granicę. W tym celu należy skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej. Wizyta u tego specjalisty powinna odbyć się nie później niż 6-8 tyg. przed planowaną podróżą, co pozwoli na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.

Sytuacja epidemiologiczna błonicy na terenie UE

Jest stabilna, przede wszystkim, dzięki wciąż wysokim poziomem uodpornienia w drodze szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie populacji krajów UE. Według ECDC w 2017 r. na terenie UE przypadki błonicy odnotowano na Litwie, Irlandii oraz Wielkiej Brytanii. W 2016 r. na terenie UE zarejestrowano łącznie 65 zachorowań na błonicę, które dotyczyły młodzieży oraz młodych dorosłych w większości nie zaszczepionych przeciwko błonicy.

Występowanie błonicy jest natomiast możliwe nadal w krajach, w których nie wprowadzono lub zaniedbano szczepienia, występuje przeludnienie i towarzyszące temu złe warunki sanitarne.

Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterie – Borrelia burgdorferi. Jest to najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze w Ameryce Północnej, w Europie i Azji.

Jak dochodzi do zakażenia człowieka?

Na skutek ukłucia przez zakażonego kleszcza. Jest on przenosicielem (wektorem) zarazka – pobierając krew zakażonego zwierzęcia, głównie drobnych gryzoni, zwierząt dzikich i ptaków, sam ulega zakażeniu, a następnie żerując, przekazuje krętki swojemu żywicielowi – np. człowiekowi.

Kleszcze rozpoczynają swoją aktywność sezonowa, gdy temperatury w ciągu doby przekroczą 5-7°C i jest wilgotno. Począwszy od marca po przebudzeniu ze snu zimowego muszą znaleźć żywiciela. Aktywność życiowa kleszczy jest związana również ze zmianami temperatury w cyklu dobowym. Jest większa w godzinach porannych i wieczornych, najniższa zaś w godzinach południowych, zwłaszcza w okresie letnim w czasie upałów ponieważ kleszcze ograniczają aktywność przy wysokich temperaturach. Dlatego też pierwszy szczyt aktywności sezonowej przypada na marzec-czerwiec, drugi zaś przypada we wrześniu. Aktywność kleszczy kończy się z chwila obniżenia średnia temperatura powietrza poniżej 5-7°C co zazwyczaj w Polsce przypada w październiku i listopadzie. Sezon aktywności może być zaburzony poprzez anomalie występujące w przyrodzie, kleszcza można spotkać nawet w grudniu, gdy temperatury dobowe przekroczą 5-7°C.
Najwięcej kleszczy bytuje na skraju lasu. Kleszcze nie wspinają się powyżej wysokości 1 – 1,5 m metra, więc najczęściej można je więc spotkać w trawie, chwastach, krzewach na spodniej stronie liści. Po wyczuciu żywiciela spadają na obuwie lub nieosłonięte nogi po czym aktywnie wspinają się po skórze w okolice, gdzie skóra jest cieńsza i lepiej ukrwiona.

Objawy

Po 7-10 dniach od ukłucia przez zakażonego kleszcza pojawia się w tym miejscu zmiana skórna, która następnie (w okresie nawet do kilku tygodni) powiększa się, tworząc czerwoną lub sinoczerwoną plamę – tzw. rumień wędrujący.

Miejscowej zmianie skórnej towarzyszą często objawy uogólnione, takie jak:

• zmęczenie,
• ból mięśni,
• gorączka,
• ból głowy,
• sztywność karku.

Brak rozpoczęcia leczenia może prowadzić w konsekwencji do zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych oraz mózgu, zapalenia nerwów, zapalenia stawów lub zaburzenia rytmu pracy serca. Leczenie obejmuje podawanie antybiotyków przez min. 3-4 tygodnie. Przebycie zakażenia nie daje trwałej odporności i nie chroni przed ponownym zakażeniem. Nie ma dostępnej szczepionki przeciwko tej chorobie.

Ryzyko kontaktu z kleszczem można ograniczyć poprzez:

• noszenie odpowiedniej odzieży w miejscach, gdzie istnieje ryzyko występowania kleszczy (lasy, pola itp.) zakrywającej jak najwięcej części ciała – noszenie długich spodni (nogawki należy wpuścić do skarpetek), koszul z długim rękawem,
• stosowanie repelentów (preparaty odstraszające) zgodnie z zaleceniami producenta nie należy wydłużać odstępów czasu pomiędzy ich stosowaniem, ponieważ ochrona staje się wtedy nieskuteczna.

Pamiętaj!

• po wizycie w lesie lub innym miejscu bytowania kleszczy należy dokładne obejrzeć całe ciało. Wstępne oględziny należy zrobić jeszcze przed wejściem do domu, ponieważ kleszcze przyniesione w ubraniu do domu potrafią przeżyć w pomieszczeniach wiele miesięcy. Następnie należy obejrzeć dokładnie również zakryte części ciała, w tym również przejrzeć włosy u dzieci,
• po zauważeniu kleszcza, należy jak najszybciej go usunąć. W tym celu należy specjalnym zestawem do usuwania kleszczy lub pęsetą ująć kleszcza przy samej skórze i pociągnąć ku górze zdecydowanym ruchem, jak najmniej przy nim manipulować lub zgniatać,
• nie należy smarować kleszcza żadną substancją, aby nie zwiększać ryzyka zakażenia,
• miejsce ukłucia należy zdezynfekować,
• gdy usunięcie kleszcza sprawia trudności lub nie mamy w tym wprawy, należy zwrócić się o pomoc do lekarza, ale należy pamiętać że jak najwcześniejsze usunięcie kleszcza znacząco zmniejsza ryzyko ewentualnego zakażenia. Ocenia się, że nawet w przypadku, gdy kleszcz był zakażony to – w przypadku usunięcia go ze skóry do 12 godzin od momentu ukąszenia – liczba krętków boreliozy, która przedostanie się do organizmu człowieka będzie zbyt mała, aby spowodować zakażenie.

Należy również pamiętać, iż kleszcze będące wektorami krętków Borrelia burgdorferi mogą jednocześnie przenosić inne zarazki chorobotwórcze dla człowieka.

Ulotka: Jak uniknąć chorób przenoszonych przez wektory.

Botulizm jest chorobą zakaźną powodowaną przez silną neurotoksynę produkowaną przez bakterie Clostridium botulinum w warunkach beztlenowych. Zarodniki tej bakterii występują w glebie, przewodzie pokarmowym zwierząt (w tym ryb), osadach z dna morskiego. Choroba może wystąpić po spożyciu skażonej toksyną żywności, a także w wyniku rozwoju bakterii w skażonych ranach oraz u małych dzieci, w wyniku kolonizacji jelit, wzrostu bakterii i produkcji toksyn w świetle jelita. Botulizm nabyty drogą pokarmową występuje najczęściej.

Jak dochodzi do zatrucia?

Głównym źródłem zakażenia jest źle konserwowana żywność, zanieczyszczona laseczką jadu kiełbasianego. W Polsce są to głównie przetwory mięsne i warzywne. Do zatrucia może dojść także po spożyciu niewłaściwie zakonserwowanych (w warunkach domowych) ryb i owoców morza. Nie można zarazić się od chorego na botulizm człowieka.

Objawy zatrucia

Po okresie inkubacji trwającym 12-36 godzin (nawet do kilku dni) od momentu spożycia skażonej toksyną żywności, pojawiają się:

• trudności w mówieniu,
• zaburzenia połykania (objawy porażenia opuszkowego),
• zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, opadanie powiek),
• symetryczne porażenie wiotkie mięśni szkieletowych postępujące od górnych partii mięśni do dołu.

Mogą pojawiać się również:

• złe samopoczucie,
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka),
• zawroty i bóle głowy.

W ciężkich przypadkach może dochodzić do porażenia mięśni oddechowych, co doprowadza do śmierci.

Leczenie

Choroba może mieć bardzo ostry przebieg, chory wymaga intensywnej opieki medycznej i podania antytoksyny botulinowej. Nawet w przypadku zastosowania powyższych środków około 5-10% osób zakażonych umiera. W przypadku braku leczenia śmiertelność sięga 100%.

Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia?

Bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej, jak i przy obróbce żywności – ścisłe przestrzeganie zasad konserwowania żywności (właściwe oczyszczenie, obróbka termiczna, przechowywanie).

Bruceloza jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie Brucella. Najczęstszymi rezerwuarami tej bakterii jest bydło, psy, owce, kozy i świnie. Bruceloza występuje na całym świecie, ale najczęściej stwierdza się ją w regionie Morza Śródziemnego.

Jak dochodzi do zakażenia?

Ludzie ulegają zakażeniu poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt ze zwierzętami, ich wydalinami, wydzielinami lub skażonymi produktami pochodzenia zwierzęcego (w tym niepasteryzowanym mlekiem i produktami mlecznymi) lub też poprzez wdychanie skażonego bakteriami aerozolu. Transmisja z człowieka na człowieka stwierdzana jest bardzo rzadko.

Objawy

Po okresie inkubacji, trwającym średnio od 1 do 3 tygodni (nawet do kilku miesięcy), występują objawy ogólne (np. gorączka, osłabienie, bóle stawów) i objawy wynikające z uszkodzenia narządów (np. mózgu lub serca).

Ostra bruceloza charakteryzuje się zmienną gorączką, której towarzyszą dreszcze, poty, bóle głowy, mięśni i stawów, ogólne osłabienie, wysypka, u mężczyzn bóle jąder. Może dochodzić do powiększenia wątroby i śledziony.

Bruceloza przewlekła może być następstwem pierwotnego zakażenia, bądź też brucelozy ostrej. W jej trakcie może dochodzić do zmian w układzie kostno-stawowym (kręgosłup, duże stawy) oraz powikłań neurologicznych. Postać ta może trwać wiele lat i być przyczyną kalectwa.

Leczenie

Właściwa terapia antybiotykowa jest zwykle skuteczna. Nieleczona bruceloza może przekształcić się w formę przewlekłą, bądź też może prowadzić do zgonu.

Chikungunya jest chorobą wirusową przenoszoną przez komary Aedes albopictus i Aedes aegypti. Występuje ona w Afryce, południowo-wschodniej Azji i na subkontynencie indyjskim. Ostatnie duże epidemie tej choroby wystąpiły na Mauritiusie, wyspie Réunion, Mayotte i w niektórych regionach Indii. W Europie do tej pory rejestrowano głównie przypadki zawleczone. Rodzime przypadki na terenie Europy po raz pierwszy stwierdzono w północno-wschodnich Włoszech w sierpniu 2007 r.

Objawy

Pojawiają się po około średnio 4-7 dniach (a nawet 1 do 12 dni) po ukąszeniu przez zakażone komary. W wyniku zakażenia pojawia się wysoka gorączka, ostre bóle stawów i ból głowy. Zwykle nie jest to choroba śmiertelna, większość pacjentów powraca do zdrowia po kilku dniach do kilku tygodni, ale u niektórych osób chorych może dochodzić do poważnych komplikacji lub przejścia choroby w stan przewlekły. U niewielkiej liczby pacjentów może dojść do przewlekłego zapalenia stawów zaburzeń żołądkowo-jelitowych lub sercowo-naczyniowych.

Leczenie

Nie ma specyficznego leczenia, stosuje się leczenie objawowe. Zapobieganie zakażeniu obejmuje m.in. stosowanie repelentów, ubrań chroniących przed ukąszeniami komara. Nie ma skutecznej szczepionki przeciwko tej chorobie.

Cholera jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie – przecinkowce cholery (Vibro cholerae) serogrupa O1 lub O139. Bakterie te mogą przetrwać długi czas w wodzie skażonej odchodami ludzkimi. Poza człowiekiem, który wydala przecinkowce cholery z kałem, (zarówno podczas choroby, jak i w czasie nosicielstwa), nie jest znany inny zwierzęcy rezerwuar zarazków.

Drogi zakażenia

Do zakażenia człowieka może dochodzić poprzez spożycie skażonej wody i żywności, w tym m.in. surowych i niedogotowanych owoców morza.

Objawy

Po krótkim okresie inkubacji, trwającym od kilkunastu godzin do 5 dni, pojawiają się objawy obejmujące m.in. wymioty i wodnistą biegunkę bez bólów brzucha i gorączki. Skurczowe bóle mięśni pojawiają się dopiero w wyniku zaburzeń elektrolitowych, a w miarę pogłębiania się odwodnienia i dyselektrolitemii pragnienie, suchość w jamie ustnej, chrypka, utrata elastyczności skóry, zapadnięcie oczu, zaostrzenie rysów twarzy. W większości przypadków objawy są łagodne lub nie występują wcale, a zakażone osoby stają się bezobjawowymi nosicielami. W ciężkich przypadkach dochodzi do zaburzeń orientacji, śpiączki i zgonu.

Leczenie

Przy zastosowaniu właściwego leczenia (antybiotykoterapia i nawodnienie organizmu), na skutek zakażenia umiera mniej niż 1% osób, u których wystąpiły objawy.

Choroba Creutzfeldta-Jacoba (CJD) jest rzadko występującą, śmiertelną chorobą ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczana jest do tzw. pasażowalnych (zakaźnych) encefalopatii gąbczastych. Choroba ta występuje najczęściej pomiędzy 50, a 70 rokiem życia.

Objawy

Najczęstszymi objawami choroby są głównie zaburzenia neurologiczne, w tym zaburzenia snu, zmiany osobowości, osłabienie, drgawki, utrata wzroku, utrata zdolności używania mowy i pisma lub rozumienia, a także postępująca demencja. Proces chorobowy kończy się zgonem, który następuje najczęściej w przeciągu 1-2 lat od wystąpienia objawów. U około 5% choroba przybiera długi, powolny przebieg.

Przyczyny choroby

W chwili obecnej nie jest do końca udokumentowana przyczyna choroby. Jednak najbardziej prawdopodobna jest hipoteza, która zakłada, iż czynnikiem wywołującym chorobę CJD są zakaźne cząstki białka tzw. priony, które powstają na skutek zmiany struktury białka naturalnie występującego w organizmie człowieka, głównie w komórkach ośrodkowego układu nerwowego. Zmodyfikowane białko staje się czynnikiem wywołującym proces chorobowy, a także przyspiesza przemianę kolejnych białek „zdrowych” w białka patologiczne.

Odmiany choroby

Choroba ta występuje w kilku odmianach. W przypadku odmiany choroby CJD sporadycznej (spontanicznej) nie jest znana droga jej szerzenia się. Odmiana dziedziczna może wystąpić na skutek mutacji jednego z genów. Kolejna odmiana związana jest natomiast z przypadkowym przeniesieniem choroby poprzez zanieczyszczone narzędzia chirurgiczne w trakcie wykonywania zabiegów inwazyjnych, takich jak przeszczepy rogówki, opony twardej, czy zabiegi neurochirurgiczne. Udokumentowano również przypadki choroby, u osób którym podawany był dawniej przypadkowo zanieczyszczony prionami hormon wzrostu oraz u kobiet z niepłodnością leczonych w przeszłości wyciągami hormonalnymi. Stwierdzono również występowanie tzw. nowego wariantu choroby Creutzfeldta-Jacoba (vCJD), w którym zachorowania u ludzi następują najprawdopodobniej na skutek spożycia mięsa lub przetworów z niego (np. żelatyny) zawierającego priony, pochodzącego od bydła chorego na gąbczastą encefalopatię (BSE). Zachorowania na vCJD wystąpiły do tej pory głównie w Wielkiej Brytanii i miały one związek z epidemią BSE w tym kraju. Do tej pory nie obserwowano epidemii CJD. 

Zapobieganie

Jedynym skutecznym środkiem zapobiegającym rozprzestrzenianiu się choroby jest eliminacja bydła chorego na BSE i produktów bydlęcych będących źródłem zakażenia zwierząt i ludzi. Do chwili obecnej nie opracowano skutecznej metody leczenia tej choroby.

Choroba dłoni, stóp i ust (zwana też chorobą bostońską lub enterowirusowym pęcherzykowym zapaleniem jamy ustnej z wypryskiem, ang. Hand, foot and mouth disease – HFMD) jest to choroba zakaźna wywoływana jest przez wirusy z grupy Coxsackie należące do występujących powszechnie enterowirusów. Człowiek jest naturalnym gospodarzem wielu ludzkich enterowirusów.

Jak można zarazić się wirusem?

Wirus rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą oraz jej śliną, wydzielinami z nosa i gardła podczas kaszlu i kichania, oraz płynem z pękających pęcherzyków pojawiających się na skórze. Wirus znajduje się także w stolcu osoby zakażonej. Do zakażenia może dojść również poprzez kontakt z przedmiotami i powierzchniami, które wcześniej uległy skażeniu przez wydzieliny/wydaliny osoby zakażonej/chorej. Źródłem infekcji może być również skażona fekaliami woda bądź pożywienie, w lecie – baseny i kąpieliska. Zaraźliwość jest bardzo duża, szczególnie wysoka wśród dzieci przebywających w zbiorowiskach.

Objawy

Czas trwania objawów wynosi do około 7 dni. Występuje:

• gorączka,
• brak apetytu,
• osłabienie,
• ból gardła,
• owrzodzenia na języku,
• dziąsłach,
• wewnętrznych powierzchniach policzków,
• wysypka bądź pęcherzyki na skórze dłoni oraz stóp (czasem również na pośladkach). Pęcherzyki mogą przekształcać się w pęcherze, na błonach śluzowych tworzyć zaś owrzodzenia.

Przebieg zakażenia może być również bezobjawowy lub skąpoobjawowy, mimo to osoby zakażone mogą być źródłem zakażenia dla innych. Osoba chora jest zakaźna dla innych osób przez cały tydzień trwania choroby. Choroba ma zazwyczaj przebieg łagodny. Rzadko jej przebieg jest ciężki, powikłany zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu lub porażeniami. Powikłaniem po zakażeniu wirusami Coxsackie może być również cukrzyca I typu oraz zapalenie mięśnia sercowego.

Leczenie

Nie ma szczepionki przeciwko wirusowi wywołującemu chorobę dłoni, stóp i ust. W przypadku zachorowania stosuje się wyłącznie leczenie objawowe.

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu jest:

• przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie mycie rąk przed spożywaniem pokarmów, po wyjściu z toalety, po kichaniu, po zmianie pieluszki, itp.,
• unikanie bliskiego kontaktu z osobami chorymi (np. przytulania, całowania, używania wspólnych naczyń itp.),
• częste czyszczenie i dezynfekowanie skażonych powierzchni (np. blaty szafek, stolików, poręcze krzeseł itp.).

Czerwonka jest chorobą zakaźną wywoływaną przez pałeczki Shigella. Choroba ta występuje na całym świecie, najczęściej w krajach o niskim standardzie życia i złych warunkach sanitarno-higienicznych, a sporadycznie w krajach rozwiniętych.

Źródła zakażenia

Zawsze człowiek. Zakażenie następuje na drodze pokarmowej, w wyniku kontaktu z chorym, nosicielem lub przez zanieczyszczone wydalinami zakażonych osób produkty pokarmowe, przedmioty codzienne użytku, czy też wodę. Również muchy mogą mechanicznie przenosić zarazki na swoim ciele, na przykład z odchodów na jedzenie i wodę.

Objawy i przebieg choroby

Po około 2-5 dniach od kontaktu z czynnikiem zakaźnym pojawiają się objawy chorobowe:

• obfita,
• wodnista biegunka,
• często gorączka,
• czasami nudności i wymioty.

Niekiedy w dalszym przebiegu choroby obserwuje się kurczowe bóle brzucha, bolesne parcie na stolec, odwodnienie, w stolcu pojawia się śluz, ropa i krew. U osób niedożywionych i o obniżonej odporności może dojść do ciężkiego przebiegu choroby z objawami ze strony wielu układów i narządów organizmu, m. in. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zespołu hemolityczno-mocznicowego..

Leczenie

Choroba często przechodzi w postać przewlekłą z nawrotami choroby, utrzymującą się przez kilka miesięcy. Część osób po przechorowaniu czerwonki bakteryjnej staje się bezobjawowymi nosicielami pałeczek Shigella. Leczenie czerwonki bakteryjnej obejmuje podawanie leków przeciwbakteryjnych oraz płynów uzupełniających straty wody i elektrolitów.

Zachorowaniom na czerwonkę bakteryjną można zapobiec poprzez:

• przestrzeganie podstawowych zasad higieny przyrządzania posiłków.
• dezynfekcję wydalin chorego i przedmiotów nimi zanieczyszczonymi,
• poddanie obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym osób podejmujących lub wykonujących prace w styczności z żywnością w zakładach produkcji i obrotu żywnością, z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi lub wymagające bezpośredniego kontaktu z ludźmi, np. w zakładach opieki zdrowotnej czy przedszkolach. Badania te mają na celu wykrycie i odsunięcie od wykonywania ww. prac osób chorych i nosicieli pałeczek Shigella. Ograniczy to ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby.

Denga występuje w Azji, krajach regionu Pacyfiku, na Karaibach, w obu Amerykach i Afryce. Jest to choroba wirusowa (wirus z rodziny Flaviviridae). Wyróżnia się 4 typy tej choroby, a zakażenie jednym typem daje bardzo słabą odporność przeciwko innym typom.

Jak dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukąszenia przez jeden z rodzajów komara, przenoszącego wirusa. Źródłem zakażenia jest chory człowiek lub zwierzę.

Objawy

Po okresie inkubacji trwającym 8-10 dni, pojawiają się początkowo łagodne objawy grypopodobne. Choroba może również przebiegać w postaci ostrej, która rozpoczyna się gorączką powyżej 38oC. Pojawia się również ból głowy, pozagałkowy ból oczu, bóle mięśni, kości, stawów, osłabienie, wysypka. Objawom tym towarzyszą objawy krwotoczności (krwawienia wewnętrzne i zewnętrzne) charakterystyczne dla gorączek krwotocznych. Do wystąpienia tej postaci dochodzi najczęściej podczas kolejnego zakażenia wirusem.

W kilku krajach Azji, gorączka krwotoczna denga jest przyczyną wielu zachorowań i zgonów, głównie u dzieci.

Leczenie

Nie ma specyficznego leczenia i szczepionki przeciwko tej chorobie. Jako choroba przenoszona przez komary denga nie stwarza zagrożenia dla osób zamieszkujących tereny, gdzie one nie bytują (w tym Polska).

Należy pamiętać, aby podróżując w rejony występowania dengi zasięgnąć dokładnych informacji o sposobach skutecznego zabezpieczenia się przed ukłuciami komarów.

Informacja dla lekarzy w sprawie postępowania z przypadkami gorączki denga.

Ulotka: Jak uniknąć chorób przenoszonych przez wektory.

Dżuma – jest to wysoce zakaźna choroba człowieka i zwierząt wywołana przez bakterie Yersinia pestis. Jest to choroba, która w przeszłości powodowała największe w dziejach świata epidemie, dzisiaj zaś nie stanowi większego zagrożenia, choć jej niebezpieczeństwo nie wygasło ze względu na istnienie rezerwuaru tego zarazka. Wśród zwierząt źródłem bakterii są gryzonie, a przede wszystkim szczury (ale też dzikie króliki, myszy, nornice itp.). Najbardziej wrażliwe na dżumę są gryzonie, koty, człowiek. Niektóre zwierzęta (np. psy, konie, krowy i ptaki) są mało wrażliwe bądź niewrażliwe. Według WHO corocznie na świecie odnotowuje się od 1000 do 3000 przypadków dżumy. W USA średnio w roku występuje 10-15 zachorowań na tę chorobę.

Drogi zakażenia ludzi to:

• rozsiewanie przez szczury i pchły – pchły ludzkie bardzo często pasożytują na szczurach domowych. W organizmie pchły bakterie Y. pestis mogą przeżyć do 1 miesiąca stąd możliwe jest roznoszenie zarazka pomimo nieobecności szczurów;
• rozsiewanie przez gryzonie polne i leśne, które mogą zakażać się dżumą w warunkach naturalnych (np. poprzez odchody);
• droga kropelkowa lub poprzez aerozol z człowieka na człowieka.

Wyróżnia się 3 postaci dżumy: płucną, węzłową (dymieniczą) i posocznicową.

1. Postać płucna – rozwija się w płucach; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub poprzez aerozol zawierający bakterie Y. pestis (np. pył z zakażonymi odchodami gryzoni). Drobnoustrój przenosi się poprzez kontakt bezpośredni z osobą/zwierzęciem chorym na postać płucną dżumy. Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie, kaszel, ciężki oddech, ból w klatce piersiowej, czasem odkrztuszanie wodnistej lub krwistej plwociny. Przebiega gwałtownie i jest jedną z najbardziej zaraźliwych i niebezpiecznych chorób zakaźnych człowieka. Postać ta może być powikłaniem nie leczonej postaci węzłowej lub może towarzyszyć postaci posocznicowej.
2. Postać węzłowa (dymieniczna) – najczęściej obecnie występująca postać dżumy; rozwija się najczęściej w skutek ugryzienia przez zakażone zwierzę bądź gdy skażone bakteriami materiały mają kontakt z uszkodzona skórą. Tej postaci choroby towarzyszą powiększone i bolesne węzły chłonne tzw. dymienice (stąd też nazwa) oraz gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie. Ta postać dżumy nie przenosi się przez kontakt z chorym.
3. Postać posocznicowa – rozwija się, gdy pałeczki dżumy namnażają się we krwi i są przez nią roznoszone po całym organizmie. Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka, dreszcze bóle głowy i brzucha, osłabienie, krwotok wewnętrzny, wstrząs. Może także dochodzić do zaburzeń krążenia, które powodują martwicę palców. Ta postać stanowi powikłanie nie leczonych postaci dymieniczej i płucnej. Postać posocznicowa także nie szerzy się poprzez bezpośredni kontakt.

Objawy dżumy

Rozwijają się szybko, przeciętnie w ciągu kilku dni od momentu zakażenia bakterią Y. pestis, dlatego bardzo ważny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów.

Leczenie

Aby było skuteczne, musi być podjęte jak najszybciej (najlepiej w ciągu 24h od wystąpienia objawów). Polega ono na podawaniu odpowiednich antybiotyków. Istnieje co prawda szczepionka, ale udowodniono jej skuteczność jedynie przeciwko postaci dymieniczej, natomiast nie zapobiega i nie zmniejsza objawów w dżumie płucnej. Nie jest ona dostępna w Europie.

Zapobieganie narażeniu na zakażenie pałeczkami dżumy:

• unikanie kontaktu z dziki gryzoniami,
• stosowanie repelentów przeciwko pchłom,
• przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie: mycie rąk,

a ponadto:

• kontrola liczebności gryzoni (deratyzacja na terenach o niskim stanie sanitarnym, na terenach wiejskich i w małych miastach, gdzie zazwyczaj gryzonie polne i leśne występują w większej ilości),
• odpowiednia gospodarka odpadami, które stanowią dla dzikich gryzoni źródło pokarmu, a zatem są elementem wabiącym je na tereny zamieszkałe przez ludzi i zwierzęta domowe i gospodarskie,
• regularne stosowanie u zwierząt domowych i gospodarskich preparatów przeciwpchelnych.

Obszary, w których zdarzają się jeszcze ogniska dżumy to tereny wiejskie lub o niskim stanie sanitarnym:

• Ameryka Północna- w USA są to przede wszystkim Teksas, Arizona, Oklahoma, Nowy Meksyk, Colorado, Oregon, Nevada, oraz południowo-zachodnia Kanada,
• Ameryka Południowa – Boliwia, Peru, Brazylia, sporadycznie Argentyna, Ekwador, Wenezuela,
• Afryka – głownie rejony południowe i południowo-wschodnie tj. RPA, Kenia, Namibia, Mozambik, Uganda, Tanzania, Lesoto, Zair, Senegal, Zimbabwe, Madagaskar,
• Azja- Chiny, Mongolia, Wietnam, Indie, Indonezja, Kambodża, Nepal, Iran.

Opracowano na podstawie materiałów WHO, CDC oraz ECDC.

Gorączka Doliny Rift jest chorobą wywoływaną przez wirusy z rodzaju Phlebovirus (rodzina Bunyaviridae). Jest to choroba występująca u zwierząt hodowlanych, takich jak bydło, owce, kozy, wielbłądy oraz u ludzi. Zachorowania odnotowywane są najczęściej we wschodniej i południowej Afryce. Ponadto przypadki wystąpienia RVF zaobserwowano również w rejonie Afryki Subsaharyjskiej, na Madagaskarze, a także w Arabii Saudyjskiej i Jemenie.

Jak dochodzi do zakażenia?

Poprzez ukąszenie komara oraz prawdopodobnie innych owadów gryzących zakażonych wirusem RVF. Zakażenie człowieka może również nastąpić poprzez bezpośredni kontakt z krwią, płynami ciała lub tkankami zakażonych zwierząt.

Objawy

U ludzi choroba ta często ma przebieg bezobjawowy. Mogą też wystąpić objawy choroby, charakteryzujące się średnim nasileniem. W niektórych przypadkach jednak choroba może przebiegać pod postacią gorączki krwotocznej, zapalenia mózgu lub choroby narządu wzroku. Około 1 % zachorowań kończy się zgonem pacjenta. Z reguły wyzdrowienie następuje w przeciągu 2-7 dni od momentu zachorowania.

Najczęściej występującymi objawami są:

• gorączka,
• osłabienie,
• zawroty głowy,
• bóle mięśni i stawów,
• utrata wagi ciała.

Aby uniknąć zakażenia podróżując do krajów, w których występuje wirus RVF należy:

• przede wszystkim zadbać o to, aby unikać ukąszeń komarów i innych owadów – w tym m.in. stosować repelenty (środki odstraszające owady)
• zaopatrzyć się w odzież osłaniającą części ciała narażone na ukąszenia (koszule z długimi rękawami, długie spodnie, ipt.),
• wystrzegać się przebywania na farmach, na których wśród zwierząt wystąpiły zachorowania spowodowane wirusem RVF.

Leczenie

W leczeniu Gorączki Doliny Rift nie ma specyficznej terapii. Stosuje się głównie leczenie objawowe. Nie ma też zarejestrowanej szczepionki przeciwko tej chorobie.

Opracowano na podstawie materiałów CDC.

Etiologia i występowanie

Wirus gorączki krwotocznej Alkhurma należy do rodziny wirusów FLAVIVIRIDAE i do grupy tzw. wirusów pochodzących od kleszczy (tick-borne flavivruses). Wirus Alkhurma wykazuje bliskie pokrewieństwo z flavivirusami wywołującymi gorączki krwotoczne w Rosji (gorączka krwotoczna Omsk na Syberii) oraz w Indiach (choroba Kyasanur Forest, występująca w prowincji Karnataka). Do tej pory regionem, w którym stwierdzono obecność wirusa Alkhurma, jest Bliski Wschód tj. Arabia Saudyjska (w szczególności część południowo-wschodnia, prowincje Makkah i Najran) oraz inne kraje Zatoki Perskiej. Pierwszy przypadek gorączki krwotocznej Alkhurma rozpoznano w 1995 r. w Jeddah u mężczyzny, który trafił do lekarza z objawami krwotocznymi oraz wysoka gorączką. Patogen został wyizolowany z krwi, a wywiad epidemiologiczny dostarczył informacji o wystąpieniu zachorowania. Do zakażenia doszło podczas uboju owcy sprowadzonej z miasta Alkhurma, w prowincji Makkah. Od tamtego czasu do dnia dzisiejszego odnotowano ok. 24 przypadków zachorowań na gorączkę krwotoczną Alkhurma, w tym 6 zakończyło się śmiercią (wskaźnik śmiertelności 25%). Wszystkie zachorowania miały miejsce w prowincjach Makkah lub Najran w Arabii Saudyjskiej. Ostatnie prawdopodobne, obecnie analizowane przez WHO, zachorowania na gorączkę krwotoczną Alkhurma miały miejsce w roku 2009, podczas pielgrzymi do Mekki w Arabii Saudyjskiej.

Do zakażenia dochodzi:

• w wyniku ukłucia kleszcza będącego wektorem wirusa. Zbadano, że kleszcze przenoszące większość wirusów flaviviridae należą do rodziny twardych kleszczy (rodzina Ixodidae). Do tej grupy zalicza się większość występujących w Europie rodzajów i gatunków kleszczy np. Ixodes, Dermacentor, Rhipicephalus. Jednakże obecnie występowanie wirusa Alkhurma wykryto jedynie wśród gatunków należących do rodziny miękkich kleszczy, głównie gat. Ornithodoros savignyi. Ten ostatni występuje w suchych ekosystemach całego Bliskiego Wschodu i pasożytuje przede wszystkim na wielbłądach, choć badania przeprowadzone w roku 2007 wykazały, że również na innych zwierzętach zarówno dzikich jak i udomowionych (w szczególności owce, kozy),
• w wyniku zanieczyszczenia ran skóry krwią lub tkankami zwierząt zakażonych wirusem Alkhurma (np. w czasie uboju zwierząt rzeźnych). Zwierzętami, które najczęściej bywają zakażone wirusem są: owce, kozy, wielbłądy,
• w wyniku spożycia niepasteryzowanego mleka pochodzącego od owiec, kóz i wielbłądów (bądź produktów nabiałowych wyprodukowanych z tego mleka),
• wirus nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Do dnia obecnego wirus został wyizolowany jedynie z próbek ludzkich oraz z kleszczy gatunku Ornithodoros savignyi.

Objawy

Choroba przebiega ciężko. Prawdopodobnie występują także zachorowania o łagodnym przebiegu oraz bezobjawowe, ale w tej chwili brak jest wiedzy na ten temat. Objawy występują w okresie od 3 do 8 dni od momentu zakażenia i są to najczęściej:

• ból głowy,
• bóle stawów,
• bóle mięśniowe,
• złe samopoczucie,
• utrata apetytu,
• wymioty,
• objawy krwotoczne,
• objawy neurologiczne.

Realne zagrożenia

W związku z coraz większym handlem zwierzętami z krajów Bliskiego Wschodu, częstymi misjami wojskowymi w tym rejonie, a także rozwojem turystyki w te regiony, nie można wykluczyć możliwości przeniesienia wirusa lub zakażonych kleszczy do innych krajów świata.

Metody zapobiegania zakażeniu wirusem Alkhurmy jest:

• ochrona przeciwkleszczowa (repelenty, ubrania o długich rękawach, nogawkach, dodatkowo wskazane, aby brzegi garderoby były spryskane środkiem kleszczobójczym),
• unikanie kontaktu zranionej skóry z krwią/ tkankami zwierząt, które mogą być potencjalnie zarażone (owce, kozy, wielbłądy),
• nie spożywanie niepasteryzowanego mleka (i produktów nabiałowych wyprodukowanych z tego mleka) pochodzącego od potencjalnie zarażonych zwierząt (j.w.).

Opracowano na podstawie materiałów WHO, CDC, ECDC.

GORĄCZKA KRWOTOCZNA EBOLA – DEFINICJA PRZYPADKU (ang. Ebola Virus Disease – EVD)

Wczesne rozpoznanie zakażenia jest kluczowym elementem zwalczania choroby. Personel medyczny powinien zwracać baczną uwagę na każdego pacjenta, który potencjalnie mógł ulec zakażeniu wirusem Ebola i w każdym przypadku przeprowadzać ocenę ryzyka zakażenia.

Pacjent objęty dochodzeniem (ang. Person Under Investigation – PUI) – każda osoba spełniająca poniższe kryteria

• Kryteria kliniczne: gorączka powyżej 38,50C oraz jeden z dodatkowych objawów: ból głowy, ból mięśni, wymioty, biegunka, ból brzucha lub nie mające innych przyczyn krwawienia ORAZ,
• Kryteria epidemiologiczne: w ciągu 21 dni przed pojawieniem się objawów narażenie na przynajmniej jeden z poniższych czynników:
  • • kontakt z krwią, płynami ustrojowymi lub zwłokami chorego lub podejrzanego o chorobę EVD,
    • pobyt lub podróż na terenach objętych ogniskiem EVD¹,
    • bezpośredni kontakt i dotykanie nietoperzy, gryzoni, ssaków naczelnych lub ich zwłok na terenach endemicznego występowania choroby.

  Przypadek prawdopodobny:

  Osoba objęta dochodzeniem (PUI), która miała kontakt z pacjentem chorym na EVD zarówno przy wysokim lub niskim ryzyku narażenia.

  Przypadek potwierdzony:

  Osoba, u której potwierdzono laboratoryjnie zakażenie wirusem Ebola.

  Kontakty z osobą chorą na EVD:

  • • 1. narażenia wysokiego ryzyka obejmują:
         • przezskórne (np. ukłucie igłą) lub poprzez błony śluzowe narażenie na płyny ustrojowe pacjenta chorego na EVD,
         • bezpośrednia opieka lub ekspozycja na płyny ustrojowe pacjenta chorego na EVD, bez stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (ang. personal protective equipment – PPE),
         • personel laboratoryjny pracujący z płynami ustrojowymi pacjenta chorego na EVD bez stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE) lub bez przestrzegania odpowiednich wymogów bezpieczeństwa biologicznego,
         • uczestniczenie w obrzędach pogrzebowych obejmujących bezpośredni kontakt ze zwłokami ludzkimi na obszarze, gdzie występują zachorowania na EVD, stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE).
      2. narażenia niskiego ryzyka obejmują:
         • przebywanie w gospodarstwie domowym lub inny przypadkowy kontakt² z pacjentem chorym na EVD,
         • opieka nad pacjentem lub inny przypadkowy kontakt2 nie obejmujący narażeń wysokiego ryzyka, z pacjentem chorym na EVD w placówce ochrony zdrowia w krajach, gdzie stwierdzono zachorowania na EVD1.
      3. narażenia o nieustalonym ryzyku obejmują: każda osoba przebywająca w ciągu ostatnich 21 dni w kraju, w którym stwierdzono zachorowania na EVD1, u której nie stwierdzono zarówno narażenia o niskim ani wysokim ryzyku.

Komunikat WHO dot. epidemii Ebola z dnia 22.01.2016 r.

Komunikat WHO dot. epidemii Ebola z dnia 31.12.2015 r.

Szczegółowe zalecenia dla lekarzy POZ i służb medycznych znajdują się tutaj.

Wersja z dnia 29.08.2014 r.

¹ Na dzień 27 sierpnia 2014 r. kraje, gdzie występuje gorączka krwotoczna Ebola to: Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Lagos i Nigeria
² Przypadkowy kontakt jest definiowany jako:

• • • Przebywanie w odległości średnio 1 metra lub w jednym pomieszczeniu lub w placówce opieki zdrowotnej przez dłuższy czas (np. personel medyczny, członkowie rodziny) bez stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE), lub
    • Znalezienie się przez krótki czas w bliskim kontakcie (np. przez uścisk ręki) z osobą zakażoną EVD bez stosowania odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE).
      Definicja przypadkowego kontaktu nie obejmuje: krótkich kontaktów, takich jak przechodzenie obok pacjenta chorego na EVD lub poruszanie się po szpitalu.

  <

Krymsko-kongijska gorączka krwotoczna (CCHF) jest chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze. Wywołuje ją arbowirus  z rodziny Buynaviridae). Do zakażenia może dojść także podczas kontaktu z zakażonymi zwierzętami lub skażonym mięsem, krwią czy skórą.

Objawy i przebieg choroby

Okres od momentu ukąszenia przez kleszcza do wystąpienia pierwszych objawów wynosi do 9 dni (średnio 1-3 dni),a po kontakcie z zakażonymi tkankami do 14 dni. Na skutek zakażenia u ludzi dochodzi do podwyższenia temperatury ciała, bólów i sztywności mięśni, zawrotów głowy, światłowstrętu, bólów brzucha i wymiotów. Następnie dochodzi do zaburzeń orientacji, zmian nastroju, a osoba chora staje się agresywna. W dalszym przebiegu choroby pojawiają się wybroczyny na skórze tułowia i kończyn. Pomimo, iż objawy krwotoczne w przebiegu tej choroby są mniej nasilone niż w przypadku innych gorączek krwotocznych, to choroba charakteryzuje się wysoką śmiertelnością (około 50%).

Występowanie wirusa CCHF

Stwierdzono u kleszczy w Afryce, Azji, na Bliskim Wschodzie i w środkowej i wschodniej Europie. W Europie przypadki choroby u ludzi zostały potwierdzone w Albanii, Armenii, Bułgarii, Kazachstanie, Kosowie, Rosji, Serbii, Tadżykistanie, Turcji, Turkmenistanie, Ukrainie i Uzbekistanie. W czerwcu 2008 r. pierwszy przypadek potwierdzono w Grecji.

Aby uniknąć zakażenia podróżując do krajów występowania wirusa CCHF należy:

• przede wszystkim zadbać o to, aby unikać ukąszeń przez kleszcze – w tym m.in. stosować repelenty (środki odstraszające owady),
• zaopatrzyć się w odzież osłaniającą części ciała narażone na ukąszenia (koszule z długimi rękawami, długie spodnie, itp.).

Gorączkę Krwotoczną Lassa wywołuje wirus należący do rodziny Arenaviridae, którego rezerwuarem są gryzonie (głównie szczury).

Jak dochodzi do zakażenia człowieka?

Do zakażenia człowieka dochodzi podczas kontaktu z wydalinami szczurów, a także zakażonych lub chorych ludzi. Wirus może dostać się do organizmu drogą oddechową, bądź też pokarmową. Choroba może się szerzyć również drogą płciową oraz poprzez kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówek z krwią, wydzielinami i wydalinami zakażonego zwierzęcia lub człowieka. Gorączka krwotoczna Lassa występuje w zachodniej Afryce, ale z uwagi na szczególną zakaźność oraz łatwość przenoszenia stwarza zagrożenie zawleczenia do wszystkich innych krajów świata.

Objawy

W około 80% przypadkach zakażenie przebiega bezobjawowo. W pozostałych przypadkach po okresie inkubacji trwającym około 7-15 dni, pojawiają się ostre objawy, wynikające z uszkodzenia wielu narządów. Dochodzi m.in. do pogorszenia stanu ogólnego, gorączki, bólów głowy, gardła, mięśni. Pojawiają się bóle brzucha, wymioty, biegunka, bóle w klatce piersiowej. Na migdałkach pojawiają się biało-żółte naloty, pęcherzyki oraz owrzodzenia. Mogą wystąpić również objawy krwotoczne.

Leczenie

Około 15% osób chorych hospitalizowanych umiera, pomimo zastosowanej terapii. Szybkie podanie leków antywirusowych jest skuteczne. Głównym środkiem zapobiegawczym jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny.

Gorączka Q jest zoonozą, czyli chorobą, która może przenosić